the limping messenger

Simon Vinkenoog (1928-2009) is op weg naar weg en dat zijn wij allen…
Simon kwam op mijn weg in 1966 toen ik belangstelling had voor zijn initiatief voor een  ‘Sigma Centrum’ in Amsterdam (zoals gepubliceerd in het Randstad 12 nummer in 1966 Manifesten~Manifestaties samengesteld door Simon Vinkenoog, naar een idee van Alexander Trocchi “de onzichtbare opstand van een miljoen geesten”). Ik werd uitgenodigd zijn documentatie van nieuwe kunststromingen en andere sociale, religieuse alsook politieke bewegingen te komen bekijken. Mijn eerste bezoek was in in zijn huis aan de Noordermarkt, toen al volgestouwd met betekenisvol papier, gemapt en gerangordend. Knipsel, krant, pamflet, foto, folder, brochure, brief , kattebel en tekening werden onder een zwierig geschreven noemer vereenigd in een map. Mappen regen zich aaneen, verhuisden naar dozen en een groeiend aantal kasten waarvan op een gegeven moment de bovenste plank enkel nog met een laddertje bereikt kon worden. Stapels kranten en bladen vermengden zich met boeken, kussens, lage tafels en ander huisraad  tot het voortdurend in beweging zijnd gezellig informatielandschap dat ook al al zijn latere woningen beheerste. Noordermarkt, Weesperzij, Sarphatistraat, domeinen van de schrijver en huisdocumentalist die met het geheugenwapen – de schaar – dat wat met de waan van de dag vervluchtigt een toekomstwaarde wist te geven: piepkleine politieberichtjes vanaf de vijftiger jaren over drugs in Amsterdam, allereerste happenaars in de States, jazz & poetry, Rimbaud, Artaud, situationisten, raketvaart vanaf Cape Kennedy, hipsters van het Leidseplein, diggers in Zwolle, biodynamisch boeren in Drente, stemmen van gene zijde, kruidenbulletins van Melly Uildert, kosmisch humanisme van Oliver Reiser … Knip, knip weer een gat uit het tableau van de dag, voor een nieuwe samenhang, een ander inzicht…, bewaard voor later. Als er al een beperking was van zijn aandachtsgebied, dan lag dat buiten de perken: les terrains vagues. Simon was niet enkel een knipper, plukker, lezer, vergaarder en bloemlezer, maar tegelijk een vrijgevig doorgever aan anderen van al zijn kennissprokkel. Meervoud is zijn stuwende kracht, wijzen op de overstelpende rijkdom aan mogelijkheden. Daarmee is de opsomming zijn stijlkenmerk, zoals in zijn voordracht – de gestaag toenemende snelheid, die vanzelf tot cadans wordt. Gedichten als dansende kaartenbakken. Romans die zijn eigen dagelijkse leven boekstaven en die je tegelijkertijd als verlokkelijke niet verplichte bibliografie kunt gebruiken. Hoeveel mensen heeft hij zo al niet op een nieuw spoor gebracht? (*)

Op deze foto van Pieter Boersma zie je Simon met zijn geheugenwapen: de schaar. Dit is herfst 2006, een opname-sessie ten behoeve van een tentoonstelling over de Nederlands/Vlaamse connectie met de ‘situationisten’ in het Centraal Museum Utrecht. De telefoon van zwaar bakeliet, het Amstel Hotel in het verschiet en op het bureau een nog steeds gevulde dikke kantooragenda. Geen spreekbeurt, geen forum, geen happening was hem te min of teveel, van schoolklasje in de provincie tot televisieshow, van kraakpand met punkdichters tot universitair literair symposium. Veel van die spreekbeurten waren voor de eigen kost en de gastvrijheid die zovelen in de verschillende  ‘huizen Vinkenoog’ hebben genoten. De archieven van Vinkenoog (**) herbergen veel schoolblaadjes,  correspondentie en ander verslagen, waarin met enthousiasme teruggeblikt wordt  op deze – vaak nederige – optredens. Het is een onderbelichte kant van Simon als cultuurspreider van onderop, die bij zijn verscheiden gemeld moet worden, opdat wij in hem eren wat de literaire establishment van Nederland nooit heeft willen erkennen, laat staan belonen.

klik plaatje hierboven voor boekenkast scroll; het laden van deze scroll kan even duren, naar gelang de snelheid van uw aansluiting. Klik op het beeldvlak om de scroll in gang te zetten, stoppen klik weer. U kunt uw browser – als u een groot scherm hebt – zo breed mogelijk maken en ook desgewenst via de onder schuifbalk de scroll naar een gewenst punt bewegen. De hoogte van de scroll 1: 1 is 740 pixels… desgewenst kunt u via (view) opties het beeld wat vergroten. Zal eens een nieuwe versie maken met meer ‘reoslutie” (detail. Deze scroll dateert al weer van 8 jaar geleden.

Verzamelaars en veellezers omgeven zich – al de electronische wonderen ten spijt – met kasten en kasten vol met boeken en andere herinneringsobjecten die in de loop der jaren zich nabij de boeken op de planken genesteld hebben. Soms heerst er orde op de plank, soms enkel wanorde, meestal een intrigerende combinatie van verwante schrijvers, naastgelegen onderwerpen, half doorgevoerde  op rij gezette classificaties, vrolijke combinaties en dwarse verbanden. De regel lijkt wel te zijn dat, hoe minder systematisch hoe beter de eigenaar gebruiker er de weg in terug weet te vinden. Ons geheugen is immers ruimtelijk en tijdens denken en gesprekken fladdert onze geest over planken, langs banden en door de pagina’s. Nu drie jaar geleden legden wij (***) een stukje van zo’n persoonlijk informatielanschap van Vinkenoog vast en als klein monument voor Simon nodigen wij u hierbij uit met uw eigen associaties langs de planken van zijn boekenkasten te dwalen en zo zijn en uw eigen leven even terug te denken…

Tjebbe van Tijen 11/12 juli 2009 bij het krieken van de nieuwe dag

(*) De beste bibliotheek-catalogus ter wereld worldcat.org geeft 356 titels/hits met Simon Vinkenoog als auteur; Google Books geeft 855 (deels doorbladerbare) boeken en tijdschriften met Vinkenoog als auteur of genoemde persoon; Deze twee links halen een heleboel internet-ruis weg die bij een gewone Google zoekactie opkomen.
(**) Het merendeel van de archieven van Simon Vinkenoog (Collectie Vinkenoog) zijn nu bij het Internationaal Instituut voor Sociale Gschiedenis in Amsterdam (60 strekkende meter archief); ook is er archiefmateriaal bij het Stadsarchief Amsterdam en het Letterkundig Museum in den Haag te vinden.
(***) “Situationisten op drift” een interactieve installatie voor het Centraal Museum Utrecht (Tjebbe van Tijen/Imaginary Museum Projects, i.s.m. Pieter Boersma en Rolf Pixley; 2006/2007)