D66 stelde zeer kortgeleden voor – via parlementslid Wouter Koolmees – om de 36 urige werkweek terug te draaien naar een 40 urige en ook Tweede Pinksterdag af te schaffen. Dit alles om de productiviteit van de Nederlander op te schroeven en zodoende ‘de algemene deelname aan het geluk’ dat in gevaar dreigt te komen door de economische crisis, veilig te stellen. Mij zweeft daarbij van alles voor de ogen, zoals ruime een eeuw aan arbeidersstrijd voor de achturige werkdag met het edele doel “acht uur werken; acht uur rusten; acht uur vrij” en de even edele gedachten die volgens de Christenen in de vorm van de heilige geest – na de opstijging van Christus – jaarlijks over de aarde uitgestort worden: “vriendelijkheid; goedheid; vreugde; vrede; geduld; liefde, vertrouwen, zachtmoedigheid.” Dat is zoveel van het goede dat daar echt wel twee dagen voor nodig zijn. Hebben die Democraten die in het jaar 1966 zijn blijven steken en zich daar nu aan proberen te ontworstelen, geen oog voor de verworvenheden van arbeidersstrijd én de gulle gaven van daar boven? Beseffen zij wel wat het betekent om dat alles in de waagschaal te stellen? Want, als we nu met een parlementaire pennenstreek de 36-urige werkweek weer terugbrengen naar een 40-urige, dan ligt het voor de hand, dat met al die crisissen die nog op de loer liggen in de toekomst, we al snel terug bij af zijn, via de 48-urige werkweek tot bij het slavenbestaan van de 66-urige werkweek. Zou dat de ultieme verborgen betekenis van die cijfers in die rare partijnaam zijn, D66?
the limping messenger 
Bart van Heerikhuizen (een kennis uit de verleden zestiger jaren van de vorige eeuw) stuurde mij per email deze reactie, die ik hier met zijn toestemming plaats:
“Beste Tjebbe van Tijen,
Ook ik hoorde Wouter Koolmees en ook ik kreeg dit soort associaties. Maar ook nog andere. In de Provo-periode dachten sociale wetenschappers dat we in de richting gingen van een zogenaamde vrijetijds-samenleving, la société du loisir.
Eerst had je de zevendaagse werkwijk (hoewel God dat eigenlijk had verboden), toen de zesdaagse, toen de vrije zaterdagmiddag, toen de vijfdaagse werkweek, toen de 38-uurs werkweek en dat zou natuurlijk zo verder gaan: vierdaagse werkweek, driedaagse werkweek… Immers, de machines, de robots, zouden het saaie, geestdodende kortcyclische werk overnemen, kijk maar eens naar hoe ze dat nu al in Japan doen…. Einde van het reeds door Adam Smith gesignaleerde probleem dat onze welvaart meer en meer berust op heel saaie handelingen die mensen afstompen: gelukkig nemen nu de apparaten het over. (In die tijd had men het nog niet zo over de computers.
De UvA had SARA (*), maar geen socioloog die zag aankomen welke dramatische veranderingen de PC zou brengen. De enige die daarover schreef was Hugo Brandt Corstius. Zo kregen we steeds meer tijd en wat zouden we daarmee gaan doen? Volgens Marx ‘s morgens jagen, ‘s middags vissen. De provo’s zagen meer in Constant Nieuwenhuis’ theorie over de homo ludens, een soort nomade die rondtrok door het New Babylon waarvoor Constant de plattegronden al gereed had gemaakt. Nou ja, daar weet jij heel veel van. Het gaat nu even om de vraag: waar ging het mis?
Ik werk de laatste jaren harder dan ooit eerder in mijn leven, ik maak dagen van tien uur, ik werk in het weekend door, het hele pinksterweekend heb ik bergen tentamens zitten nakijken, soms schiet ook de zogenaamde grote vakantie erbij in. Ik kan (volgend jaar) nog net met pensioen als ik 65 ben, maar mijn wat jongere collega’s moeten langer door in dit hectische tempo. Ik dacht altijd dat ik nooit naar mijn pensioen zou verlangen, integendeel, maar ondertussen begin ik figuurlijk buiten adem te raken en begin ik te snakken naar die einddatum.
Wat ik doe? Heel erg veel emails beantwoorden. Dat ik nu reageer op jouw stukje is ontzettend dom, want de kans bestaat dat je terug gaat schrijven en dan krijg ik nog meer emails en ze komen toch al sneller binnen dan ze de outbox uitgaan. Verder vergaderen, verschrikkelijk veel vergaderen. En overleggen, eindeloos overleggen, overal, in de gangen, in de koffiekamer, praten, praten. Er moet van alles ge-evalueerd, gevisiteerd en ook vooral gecoordineerd worden. Ik moet nog het jaarverslag van de opleidingscommissie gereed maken voor de accreditatiecommissie en mijn tentamenvragen beargumenteren voor de strenge examencommissie-nieuwe-stijl. Verantwoording eisen, verantwoording afleggen, verantwoordingscriteria verzinnen, verantwoordings-formulieren invullen.
Hoe het is gebeurd weet ik niet, maar terwijl die ‘apparaten’ ons toch allang in staat zouden moeten stellen tot een tweedaagse werkweek, hebben we het nog nooit zo ongelooflijk druk gehad. Is het omdat we zo graag allemaal bij de coffee company een veel te duur kopje koffie willen drinken? Is het omdat we allemaal die heel mooie high definition videocamera’s willen (je zou willen dat daarmee de happening bij het lieverdje destijds waren opgenomen), of in elk geval een iPod met daarop alle kantates van Bach en alle sonates van Scarlatti? Ik weet het niet, hoor, maar ik zag die Koolmees in Buitenhof en ik dacht: ergens, toen we heel even niet opletten, hebben we een foute afslag gemaakt.
hartelijke groet,
Bart”
(*) SARA was de naam van het eerste ‘mainframe’ computer systeeem van de UvA (Universiteit van Amsterdam).