the limping messenger

Dit artikel publiceerde ik op 18 april 2014 ten tijde van coalitie-onderhandelingen tussen D66 en GroenLinks. Die coalitie ging op ‘t laatst niet door en de SP koos voor een ‘monsterverbond’ met VVD66. Nu in 2018 stelt zich de vraag weer voor en is de noodzaak van het behoud van sociale huurwoningen nog urgenter, na een ‘hausse’ van speculatieve oneigenlijke waardestijgingen van onroerend goed in Amsterdam die onverminderd doorgaat. Aangezien een coalitie tussen D66 en GroenLinks niet uitgesloten mag worden na 21 maart 2018, hierbij nogmaals mijn argumentatie…

D66 + GroenLinks “HET GROENSTE AKKOORD IN AMSTERDAM” = Totale Uitverkoop Van Sociaal Wonen

AKKOORD D66 +GROENLINKS = TOTALE UITVERKOOP VAN SOCIAAL WONEN

Inmiddels is het juni 2014 en heeft de SP de plaats van GroenLinks aan de onderhandelingstafel ingenomen: wordt het met D66+VVD+SP een BlauwGroen akkoord met een Rood randje? gaan de voormalige Maoïsten helpen om gemeenschapsbezit in de vrije verkoop te doen? Wat zal het kiezersantwoord daarop in 2018 zijn?

een “groen” akkoord met een “rood” randje
oftwel de betere middenklasse bediend door D66 met GroenLinks als hun paladijn

Hoe slecht en onrechtvaardig vaak ook de erfpacht is, de neo-liberale kapitalistische “vrije markt” van de onroerend-goed-woekeraars is een nog groter kwaad… waren zij het niet die ons in de ‘economische crisis’ gestort hebben?… zijn zij het niet die ons allen levenslang willen ketenen aan een hypotheek… zijn zij het niet die het maar niks vinden dat Amsterdam een relatief grote menging van inkomensgroepen heeft in haar wijken en niet tevreden zijn totdat alle huurders in woningen in de binnenstad of andere als aantrekkelijke investeringsgebieden delen van de stad ontdaan zijn van sociale huurders? … nu is het zover ‘economic cleansing’… een nieuw soort traag verlopende volksverhuizing… ‘veredeling’ (gentrification), versjieking, verzieking van het sociale klimaat, ghettoïsering… dat is al wat ons te wachten staat met dit nieuwe stadsbestuur in de constellatie van een VVD+PvdA regering in Den Haag.

Nee maar HOERA! GroenLinks heeft er ook wat uitgesleept… geen scooters meer op de fietspaden, hogere parkeerlasten. Wel aan dat legt nogal wat gewicht in de schaal van het welzijn van hen die het minder goed gaat dan degenen die hierbij staan te juichen.

Bij de verkiezingen riep D66 het al “Wilt u dan de totale oorlog aan de sociale huur?” (1) “Ja” hebben 85.241 van de 810.909 gezegd Amsterdammers gezegd door hun stem te geven aan die partij. Aan groenLinks gaven 34.145 mensen hun stem… samen hebben die twee dan 20 van de 45 zetels in de Amsterdamse gemeenteraad. Wie gaat ze helpen om de asocialisering van de Amsterdamse woningmarkt te realiseren? En, zoals gebruikelijk is bij de huidige ‘parlementaire democratie’ van de helt van het aantal zetels + 1, zal de komende coalitie die bij lange na nog geen kwart van de Amsterdamse bevolking via een uitgebrachte stem vertegenwoordigd, voor de rest (die nog niet mochten, niet wilden of zonder veel inzicht gestemd hebben, gaan bepalen hoe dat wat wij ‘de gemeenschap’ nomen vormgegeven wordt.

Waar blijft nu de SP die zo graag wou meeregeren? Als door een wonder zijn zij gespaard voor de algehele onttakeling van hun Amsterdamse afdeling door grootsteedse en grootscheepse collaboratie met de ontroerend-goed-magnaten.

Het Amsterdamse erfpachtstelsel dateert van 1891 en het draagt ook de sporen van een tijdsgewricht van snelle groei van de stad en de gevoelde behoefte om speculatie met bouwgronden te beperken, alsook eventuele baten niet aan enkelingen, maar voor zover mogelijk aan de gemeenschap als geheel te doen toevallen. Er is zelfs sprake van enige invloed van de ideeën van de Amerikaan Henri George die pleitte voor wat toen heette ‘gemeenschappelijk grondbezit’. Het zou te ver voeren hier een hele uiteenzetting over de economische en sociale theorieën van Henri George (2) te geven, maar wel dat zijn opvattingen zowel een verbinding hebben met het het socialistisch gedachten goed van zijn tijd (alhoewel theoretisch gesproken hij in Marx een criticus vond van zijn opvattingen over de verhouding van arbeid, kapitaal en grondbezit) en de praktijk van de oerbewoners van Noord Amerika, de indianen waar de idee en praktijk van het bezitten van grond niet bestond, zoals in meest populaire vorm in de brief van Chief Seatle uit 1854 verwoord wordt. (3)

Het is goed, met een referendum over afschaffing van de hand van D66 in zicht in het jaar 2015, serieus terug te kijken naar de geschiedenis van de erfpacht, en haar doelen. Ik citeer hier maar één enkel passage uit een recent proefschrift over dit onderwerp, om het denkproces vast in gang te zetten. Wij gaan terug in de tijd naar het jaar 1890:

“De beoogde doelen van het Amsterdamse erfpachtstelsel. Dat Treub beoogde de gemeentelijke grondpolitiek ook voor sociale doelstellingen in te zetten, moge blijken uit zijn oratie bij het aanvaarden van het hoogleraarschap aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam. Hij was op dat moment overigens inmiddels geen raadslid meer. In zijn oratie verwoordde hij het als volgt: “de sociale economie kent geen absolute waarde toe aan de grondrente-theorie van Ricardo, maar zij is – waar zij zijne wet in werking ziet in de maatschappij, en dit is in het bijzonder het geval bij bouwterreinen in en om de groote centra van bevolking – van oordeel, dat de volkswelvaart niet kan worden gebaat door lijdelijk toezien van het recht, lijdelijk toezien van den staat, wanneer enkelen zonder eenigen arbeid, zonder eenige verdienste zich verrijken op kosten der gemeenschap en eischt zij daarom, dat het recht een regel zoeke om de waardevermeerdering der bouwterreinen in, om en nabij de zich uitbreidende steden te doen toekomen aan de gemeente, als plaatselijke gemeenschap, welke door haar uitzetting van die waardevermeerdering de eenige oorzaak is”149. In de Amsterdamse gemeenteraad was er al vanaf circa 1890 gesproken over de mogelijkheid om erfpacht als instrument van gemeentelijke grondpolitiek in te zetten. Het vooruitzicht dat op deze wijze op termijn de grondwaardestijging aan de gemeenschap ten goede kon komen, gold als één van de belangrijkste argumenten. In een voordracht van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam, gedateerd 16 juli 1891, wordt gesteld dat “waar zij aandringen om bouwterreinen, in plaats van te verkoopen, in erfpacht uit te geven, worden zij waarschijnlijk geleid door de gedachte, dat de gemeente op die wijze zonder groot risico voordeel kan trekken van de stijgende waarde, die bouwterrein in eene zich uitbreidende stad blijken te bezitten, en hebben zij daarbij”
[Nelisse, P.C.J. Stedelijke erfpacht. 2008. UvA Faculteit Economie. dare.uva.nl/document/98979 ; p. 44. ]

Denk nu maar niet dat de economische ideeën van Henri George totaal uit de tijd zijn… het valt me al een paar jaar op dat zijn theorieën (vrije markt economie met uitzondering van de land & grondhandel om het al te kort door de bocht samen te vatten) met grote regelmaat in publicaties van de nieuwe generatie van economen die de Keynesian ideologie vaarwel gezegd hebben, vaak refereren aan de ‘grondgedachte’ over ‘grond’ volgens Henry George, kortweg aangeduid als ‘georgism’.
www.google.nl/search?tbm=bks&hl=en&q=Georgism+bubble
—-
Nu wordt die uitverkoop er niet in één dag doorgejast, daarvoor zal de steun ontbreken, maar wel plakje voor plakje opgediend om zo dat wat gemeenschapsbezit is in particuliere handen te brengen.

In het akkoord tussen D66 en GroenLinks staat volgens het Parool dat vandaag het rapport samenvat dit:

“Woningmarkt
Erfpacht blijft, maar wordt éénmalig vastgesteld, dus zonder verhogingen (uitgezonderd inflatiecorrectie)
Referendum over keuzevrijheid voor kopen eigen grond. GroenLinks legt zich bij uitslag neer
Meer of minder sociale huurwoningen per buurt afhankelijk van de verhoudingen. Norm voor hele stad: minimaal 45% sociale huur .”
www.parool.nl/parool/nl/5/POLITIEK/article/detail/3637692…

En dan denk je “Oh die erfpacht blijft gewoon in aangepaste vorm.” Maar dan lees ik elders dit en daar komen wij te weten dat de D66 strategie er één is van op korte termijn ‘dit’ en als dat eenmaal ingemasseerd is iets dat weer een stap verder gaat. Lees maar eens goed:

“Binnen het college van de hoofdstad, waar de PvdA decennialang de dienst uitmaakte, heeft altijd veel sympathie bestaan voor de gedachte dat dankzij erfpacht de hele stad ervan profiteert als de grond meer waard wordt (…) ..het erfpachtsysteem is nu erg ondoorzichtig en onvoorspelbaar. Doordat de canon vaak voor decennia is afgekocht, denken veel huizenbezitters dat zij ook praktisch eigenaar zijn van de grond. Huizen op erfpacht zijn in Amsterdam ook amper goedkoper dan huizen op eigen grond. De bezitter komt daar vaak pas achter als het erfpachtcontract wordt vernieuwd, en de canon doorgaans aanzienlijk verhoogd. Wat eerst was afgekocht of een paar tientjes per maand kostte, wordt snel een paar honderd euro. Daarom zijn banken de laatste jaren terughoudender geworden in het financieren van woningen waarvan de canon ruim binnen de looptijd van de hypotheek afloopt; ze vrezen dat hun klanten straks de hypotheek niet meer kunnen betalen.
–
D66-leider Jan Paternotte zegt met de nieuwe plannen een einde te maken aan de ‘schaamteloze afroming’ door de stad. Hiermee krijgen de huizenbezitters nu ‘zelf de touwtjes in handen’, zegt hij tegen de Telegraaf. D66 en GroenLinks willen middels een referendum in 2015 de Amsterdammers laten bepalen of huizenbezitters het recht krijgen de grond onder hun huis te kopen.”
www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/36…

“Schaamteloze afroming” zegt D66 leider Paternotte, maar gebruikt hij ook dezelfde term als het gaat om heel de onroerend goed zeepbel die na haar uiteenspatten ons eigenlijk geleerd zou moeten hebben dat, de “schaamteloze” verwachtingen van huizeneigenaren en heel die windhandel die hen in die waan gebracht hebben, één van de belangrijkste oorzaken is geweest van de ‘economische crisis’ waarvoor, ook hen die part noch deel hadden aan huizenhandel of bezit, de rekening gepresenteerd kregen?

Wat we in de huizenhandel en de daarmee verbonden geld-industrie al decennia zien gaat veel verder dan ‘schaamteloze afroming’… dat is grootschalige diefstal van wat een gemeenschappelijke economie van een land aan waarde voortbrengt. Het schaamteloos suggereren van waardestijgingen en deze te incasseren, waardestijgingen enkel gebaseerd op toekomstverwachtingen. Ja dan raak je aan de bodem van de schatkist. Ja dan gaan bankkluizen lekken. Ja dan tast je in je geldbuidel en merk je dat die leeg is.

Onroerend-goed was, is en blijft een vertraagde vorm van OORLOGsvoering van de gulzigen tegen de matigen.

In de ‘denktank’ van de ‘vrije markt” (lees de markt voor hen die vrij zijn van sociale zorgen) die al lang ten strijde trekt tegen alles wat via gemeente, provincie of staat tot het publieke domein behoort (‘common wealth’ zeggen de Engelsen zo mooi) zit ook de Amsterdamse econome Barbara Baarsma, behorende tot de VVD- clan, maar nu ook door D66 aanbeden, dat zich onder Alexander Pechtold tot “‘sociaal-liberale” partij omgevormd heeft. Zij propageert van De Wereld Draait Door tot Het Parool en allerlei andere fora, haar Thatcheriaanse ideeën, zoals deze over wonen (4):

“PAK SOCIALE HUUR DRASTISCH AAN – De gemeente Amsterdam moet er alles aan doen om het aantal sociale huurwoningen in de stad drastisch omlaag te brengen. Dat is het enige middel voor de gemeente om de vastgelopen woningmarkt vlot te trekken. Dat zegt Barbara Baarsma, directeur van SEO Economisch Onderzoek en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, in een interview met deze krant. ‘De verhouding tussen huur- en koopwoningen in Amsterdam is helemaal scheef.’ “
www.parool.nl/parool/nl/30/ECONOMIE/article/detail/346427…

Op de website van D66 Amsterdam wordt Barbara Baarsma dan ook met volle instemming aangehaald, zoals door gemeenteraadslid Sebastiaan Capel, reagerend op bovengenoemd artikel in Het Parool, op 24/6/2013:

“Vandaag sprak Barbara Baarsma van onderzoeksbureau SEO in Het Parool over het overschot aan sociale huurwoningen. Terecht, want de verdeling van segmenten op de Amsterdamse woningmarkt is niet goed: ca 60% sociale huur, ca 33% koop en de schamele ca 7% vrije huur. Daarnaast is de nieuwbouw gestokt, is er minder doorstroming en hebben mensen met een middeninkomen hebben geen keus. Voor hun inkomen kunnen ze of te goedkoop scheefwonen of te duur kopen.”
d66amsterdam.nl/actueel/in-een-wereldstad-moet-je-kunnen-…

Van wat ooit (was deze kop verzonnen door de journalist Martin van Amerongen?) in beeldspraak “LENIN AAN DE AMSTEL” genoemd werd zijn wij nu beland bij ‘THATCHER AAN DE AMSTEL” en waar het woord ‘sociaal’ ooit een mooi nastrevenswaardig begrip was, wordt het nu met minachting genoemd. Waarmee ik niet heb willen zeggen dat het ‘sociale’ – zoals met de mond beleden en met voeten getreden – bij de PvdA in goede handen was. Minder slecht is nog niet goed. Toch denk ik dat het erfpachtstelsel – dat aan hervorming toe is – op zich meer sociaal is dan de praktijken van grond- en huizenwoekeraars.

—
Naschrift

Om de nevaste gevolgen van dit akkoord beter te begrijpen citeer ik uit dit artikel van Ton Damen en Hanneloes Pen, vandaag (19/4/2014) in het Parool:

“Uit cijfers van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties blijkt dat bijna vijftig procent van de sociale huurwoningen is bedoeld voor bijzondere gevallen. Dat kunnen ouderen en zieken zijn, maar ook tienermeisjes, alcoholisten, jonge ex-criminelen en slachtoffers van huiselijk geweld of mensenhandel. De groep mensen die aanspraak kan maken op een urgentieverklaring voor een sociale huurwoning groeit door de bezuinigingen – hulpbehoevenden moeten vaker op zichzelf wonen – of door politieke beslissingen, zoals het opvangen van asielzoekers. Tegelijk neemt het aanbod af: nu is zestig procent van de huizen een sociale huurwoning. Dat kan, staat in het akkoord dat D66 en GroenLinks gisteren sloten, teruglopen tot 45 procent.”</i.
www.parool.nl/parool/nl/4/AMSTERDAM/article/detail/363826…

Heb ook een kleine studie gedaan naar het Twitter debat van het afgelopen jaar over ‘de Amsterdamse erfpacht’ en natuurlijk kan je in 156 of zo tekens van geen kant een behoorlijk debat voeren, maar de leuzen die in die Tweets staan, geven wel aan, dat het ‘eigen belang’ bij de ‘afschaffers’ op de eerste plaats komt en dat mensen met ‘gemeenschapszins’ die over dit onderwerp Twitteren in de minderheid zijn. Dit is natuurlijk tekenend voor de wijze waarop het publieke debat via ‘sociale media’ zich afspeelt, het is zou je kunnen zeggen een nieuwe soort van Nederlandse ‘verzuiling’ via de digitale zuilen van de gebruikte #-tags.

De onroerend-goed-sector daarentegen hoort men luid en duidelijk tsilpen, in blijde verwachting van het openbreken van een markt waar na het doorprikken van de huizenmarktballlon, eindelijk weer eens flink in de winstzak geblazen kan worden:

Vastgoedjournaal.nl
‏@vjprofs Einde erfpacht voor Amsterdam na 120 jaar in zicht. D66 en GL willen er vanaf. Doet de VVD nog mee?

AB Vastgoed ‏@ABVastgoed Mar 21
VJ Commentaar: Historische kans voor Amsterdam om verplichte erfpacht af te schaffen www.vastgoedjournaal.nl/news/14036/57/VJ-Commentaar-Histo… …

Joris van Osselaer ‏@JorisvanOSs Feb 25
Verkiezingsdebat: GL en PvdA vrezen ‘grondspeculanten’. Ik vind de gemeente als woekerende grondmonopolist veel enger bit.ly/1hHULfV

Amsterdam Nieuws ‏@Amsterdam_nws Dec 19
´Vastgoedlobby´ krijgt zijn referendum over erfpacht in #Amsterdam: Goed nieuws voor Cor van Zadelh… bit.ly/1kkYGSp #Amsterdam

Paul Slettenhaar ‏@Paulslettenhaar Dec 8
VEH: Voorstel om erfpacht aan te passen is dat gemeente waardeontwikkeling vd woning bij verkoop afpakt #onteigening www.eigenhuis.nl/actueel/nieuws/2013/472151-erfpachtstels… …

Reinier van Dantzig ‏@RvDantzig Dec 2
Erfpacht in Amsterdam: Tijd om het grondmonopolie af te breken d66amsterdam.nl/actueel/erfpacht-amsterdam-tijd-om-het-gr… … via @d66amsterdam

Bart Vink D66 ‏@bartlvink Nov 5
Helder! Verplichte erfpacht A’dam: onrechtvaardig, schadelyk overblyfsel 19e eeuw. Past niet meer. www.dagelijksestandaard.nl/2013/11/stop-de-verplichte-erf… …

Simone Kukenheim ‏@simonekukenheim Sep 6
Dus de VVD Amsterdam roept op een petitie te ondertekenen tegen het onliberale #erfpacht voorstel van het college waar ze zelf inzitten? #au

VVD Amsterdam ‏@VVDAmsterdam Sep 6
Oproep lijsttrekker @ericvanderburg: Teken petitie #erfpacht #Amsterdam voor het einde van het weekend! vvdamsterdam.nl/article/4152/Oproep-Eric-van-der-Burg-Tek… …

====
(1) -17/4/2014: “ONkiesWIJZER: “Stem ASociaal Liberaal” D66 voor de afbraak van de sociale huursector”
www.flickr.com/photos/7141213@N04/13215048734/

(2) “…people should own what they create, but that everything found in nature, most importantly the value of land, belongs equally to all humanity. His most famous work, Progress and Poverty (1879), is a treatise on inequality, the cyclic nature of industrialized economies, and the use of the land value tax as a remedy.”
en.wikipedia.org/wiki/Henry_George

(3) “How can you buy or sell the sky, the warmth of the land?
The idea is strange to us.
If we do not own the freshness of the air and the sparkle of the water,
how can you buy them?
Every part of the Earth is sacred to my people.
Every shining pine needle, every sandy shore, every mist in the dark woods, every clear and humming insect is holy in the memory and experience of my people.
The sap which courses through the trees carries the memory and experience of my people.
The sap which courses through the trees carries the memories of the red man.”
www.mountainman.com.au/thechief.html

(4) Zie mijn nieuws-tableau en analyse van 24/6/2013: “THATCHER AAN DE AMSTEL: “pak sociale huur drastisch aan” & de voorspelwetenschap van Barbara Baarsma”