the limping messenger

“PLASTERK VIST TEGEN DE STROOM IN en raakt daarbij verstrikt in eigen netten onder gekrijs van meeuwen”

Is de kop bij een prent en tekst die ik op 12 februari 2014 publiceerde op mijn Flickr news-tableau web-site. Het ging om een kamer-debat waarbij de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Plasterk (PvdA) uitleg moest geven aan de Kamer over het bespioneren van burgers. Velen lieten zich in de luren leggen en dachten dat het de ‘volksvertegenwoordigers’ te doen was om bezwaar te maken tegen ‘oorlogvoering in vredestijd’ door het vissen in de data-zee waarin wij allen zwemmen naar vermoedens van mogelijk staatsgevaarlijk gedrag. Dit bleek verre van waar. In 2015 al was er een(nieuw) wetsvoorstel met steun van de Kamer om visgronden en visquoto voor burger-data fors uit te breiden. Ik herplaats hier de prent en het korte artikel om de uitslag van het Raadgevend  Referendum over deze vorm van datavissen (sleepwet) in een kort historisch perspectief te plaatsen….

“Per Undas Adversas” is de wapenspreuk van de AIVD (Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst), “tegen de stroom in” voor wat de ‘nationale veiligheid’ genoemd wordt. Een eigen publicatie van deze dienst verduidelijkt de wapenspreuk en het beeld van drie tussen de mazen doorglippende vissen nog eens:

“Levende vissen zwemmen tegen de stroom in, alleen de dode drijven mee. Zo luidt het devies van de AIVD. Het symboliseert de instelling van de dienst” niet passief meedrijven met de golven, maar actief stroomopwaarts, het oog gericht op de bedreigingen van de nationale veiligheid.” (1)

Dit verklaard het ‘visserslatijn’ van de Minister van Binnenlandse Zaken als hij de Nederlandse natie en de volksvertegenwoordiging probeert uit te leggen wat hij niet zeggen kan & mag: ‘het doel heiligt de middelen’.

Wie Vrede wil, bereidde zich voor op Oorlog. Si Vis Pacem Para Bellum. En zo worden wij allen massaal bespied, als het moet glippend ‘door de mazen van de wet’. Dat is sinds jaar en dag de taak van een Minister van Binnenlandse Zaken, het gelijktijdig bevorderen en afdekken van deze praktijk. (2) Want wat al die dubbelgetongde volksvertegenwoordigers nu eigenlijk wilden met het debat over de halve waarheden en hele leugens van Minister Plasterk, blijft even onduidelijk als de uitspraken zelf van deze bewindsman.

Heb ik wellicht iets gemist? Heeft iemand in de Tweede Kamer gezegd dat afluisteren en napluizen van de telecommunicatie van Nederlandse staatsburgers geheel en al uitgebannen moet worden? Dacht van niet!

Het debat ging enkel over een beroepsmatige onwaarheid die de Minister op televisie had gemeend te moeten verspreiden en de manier waarop hij naderhand de Kamer had geïnformeerd over de ware identiteit van de visser naar onze privé gegevens. (3) Het ging NIET over het vissen zelf.

De Kamer had – zo kon na tien uur debat en konkelpauze begrepen worden – geen principiële bezwaren tegen het bespieden van burgers,en had geen bezwaren gehad tegen tegen de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie als dezen haar ‘binnenskamers’ ‘vertrouwelijk’ op de hoogte hadden gesteld. Kamerleden worden immers van meet af aan getraind in de discrete omgang met niet-publieke-informatievoorziening, in lands- of partijbelang. De commissie ‘Stiekum” waar fractievoorzitters onder zware geheimhoudingsplicht over heikele staatszaken geïnformeerd worden is maar één van de voorbeelden. (4)

Het vissen in onze privé-gegevens gaat ondertussen gewoon door, want “het landsbelang” gaat voor. (4) Het debat in de Tweede Kamer en de ‘motie van wantrouwen’ tegen de Minister van Binnenlandse Zaken was als het krijsen van meeuwen bij het ophalen van het visnet.

===
(1) Algemene brochure AIVD (het devies werd verzonnen door de eerste directeur van de na WWII vernieuwde Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) mr. L. van Enthoven (1949-1961) tijdens het begin van de Koude Oorlog. Tekst ontleend aan een https link van de AIVD site:
www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=aivd+brochure+alge…

(2) De digitale technologie website Tweaker gaf gisteren een korte samenvatting van het debat, waarin de politiek van ‘afdekken’ nog eens bevestigd wordt:
“Volgens Plasterk, die verantwoordelijk is voor de AIVD, moet er over het algemeen zo weinig mogelijk over de werkwijze van de inlichtingendiensten naar buiten worden gebracht. “Dat is een vaste regel.” Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie, die de MIVD onder zich heeft, is het daarmee eens. “We willen zo min mogelijk naar buiten brengen, omdat we mensen die het minder gezellig met ons voorhebben, niet in onze kaarten willen laten kijken”, zei ze in de Kamer. Openbaarheid kan de veiligheid schaden, ‘hoe oppervlakkig de informatie ook lijkt’, benadrukte Hennis-Plasschaert.”
tweakers.net/nieuws/94260/plasterk-onthullingen-snowden-h…

(3) Niet, zoals eerst gesuggereerd werd de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA, maar de eigen Nederlandse veiligheidsdiensten AIVD en MIVD: “Het kabinet heeft nieuwe informatie naar buiten gebracht over het onderscheppen en delen van informatie tussen Nederlandse en Amerikaanse veiligheidsdiensten. Onderzoek heeft uitgewezen dat 1,8 miljoen ‘records’ over telefoonverkeer (metadata) niet door de Amerikanen, maar door de Nederlandse diensten AIVD en MIVD zijn onderschept.”
www.nrc.nl/nieuws/2014/02/05/kabinet-maakt-draai-niet-nsa…

(4) Dit bericht in NRC/Handelsblad van 14/2/2014 maakt dat duidelijk:
“De ‘commissie-stiekem’, waarin fractievoorzitters van de Tweede Kamer worden bijgepraat over de geheime diensten, is mogelijk wel geïnformeerd over de werkelijke herkomst van de 1,8 miljoen Nederlandse belgegevens waarover de Amerikaanse afluisterdienst NSA beschikte.” De voorzitter van die commissie is de fractievoorzitter van de regeringspartij VVD, die in een ‘de pot verwijt de ketel dat ie zwart ziet’ manoeuvre zijn taak als geheimhouder – uit politieke motieven – veronachtzaamd door te proberen iets te zeggen zonder het te zeggen:
“De conclusie in de motie [ van wantrouwen tegen de Minister van BZ tj.] dat de Tweede Kamer niet is geïnformeerd, is een politiek oordeel. De motie kán per definitie niets zeggen over wat er wel of niet in de commissie voor de inlichtingendiensten is besproken, want dat is geheim.”
www.nrc.nl/nieuws/2014/02/13/kamer-was-mogelijk-wel-al-ge…

(5) Het is leerzaam om de FAQ Frequently (Asked Questions/Veelvuldig gestelde vragen) pagina van de AIVD eens ontspannen door te lezen, daar wordt onomwonden (voor de goede lezer) duidelijk gemaakt dat veel niet kan en mag, maar toch ook weer wel mag en gebeurd. Ik citeer een paar voorbeelden:

“De bevoegdheden van de AIVD zijn alle in de wet geregeld en worden, omdat daarmee een inbreuk wordt gemaakt op de privacy van burgers, alleen ingezet na zorgvuldige afweging. In een aantal gevallen is voor het gebruik van een bijzondere bevoegdheid toestemming nodig van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

[bw] Tapt de AIVD het internet af?

De AIVD heeft de mogelijkheid in het belang voor de nationale veiligheid telecommunicatie op te vangen. Het kan gaan om telefoonverkeer, sms’jes, e-mails enzovoort. De AIVD mag niet zomaar de telecommunicatie van burgers bekijken. Aan de inzet van de bijzondere bevoegdheden van de AIVD zijn strikte voorwaarden verbonden. De bijzondere bevoegdheden en de voorwaarden waaronder deze mogen worden ingezet, zijn terug te vinden in de Wiv 2002.”

(…)

Wat is metadata-analyse?

Communicatie bestaat uit metadata en inhoud. De inhoud is bijvoorbeeld de tekst van een e-mail, of wat er gezegd wordt in een telefoongesprek. De metadata betreft de data over de communicatie, zoals de afzender, de ontvanger, de duur van een gesprek, de grootte van een e-mail en de routering van de communicatie. Deze informatie is veelal nodig om de communicatie tot stand te brengen. Door analyse van metadata kan de AIVD onder meer netwerken van personen en organisaties in kaart brengen. Zo wordt gekeken welke communicatie voor de taken van de AIVD relevant is. Alleen van die communicatie kan de AIVD de inhoud bekijken maar daaraan zijn weer strikte voorwaarden verbonden.

[bw] Kan de AIVD zomaar telefoons aftappen?
Het aftappen van telefoonlijnen is één van de bijzondere inlichtingenmiddelen die de AIVD ter beschikking heeft. Deze bijzondere inlichtingenmiddelen maken inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en worden daarom pas na een zorgvuldige afweging ingezet. De inzet van het middel moet in verhouding staan tot de ernst van de zaak én het moet niet goed mogelijk zijn de gegevens op een minder ingrijpende wijze te verkrijgen. De noodzakelijkheid moet gemotiveerd aangetoond worden. Voor het aftappen van telefoongesprekken geldt dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn schriftelijke toestemming moet geven.

[bw] Wat is het verschil tussen kabelgebonden en niet-kabelgebonden telecommunicatie?
Telecommunicatie vindt plaats door een kabel (bijvoorbeeld in de grond of op de bodem van de zee), of door de ether (niet door een kabel, maar door de lucht). Veel communicatie verloopt tegenwoordig door de kabel én door de ether. Als je bijvoorbeeld belt met een mobiele telefoon, dan gaat het signaal eerst door de lucht naar een zendmast, en van die zendmast verder door de kabel. Voor de grotere afstanden worden vaak nog satellietverbindingen in het traject opgenomen. In beginsel kan elke vorm van telecommunicatie door de kabel, door de ether, of door beide verlopen. Meer informatie is te vinden op de pagina over interceptie van telecommunicatieverkeer.

[bw] Wisselt de AIVD gegevens uit met andere diensten, zoals de Amerikaanse NSA?
De AIVD doet geen uitspraken over de vorm van samenwerking met specifieke buitenlandse diensten. De samenwerking tussen de AIVD en buitenlandse diensten wordt ingekaderd door de Wiv 2002. Bij het bepalen van de mate van samenwerking met een buitenlandse dienst kijkt de AIVD naar de democratische inbedding, het respect voor de mensenrechten, de betrouwbaarheid en de professionaliteit van die dienst, en naar het belang van de samenwerking voor de AIVD.

[bw] Mag de NSA zomaar mijn e-mail lezen?
Volgens de Nederlandse wet niet. De meeste mensen hebben echter een e-mailadres waarbij gebruik wordt gemaakt van Amerikaanse servers of waarvan het verkeer via Amerikaanse kabels loopt. Daar is dan de Amerikaanse wet op van toepassing. Van de Amerikaanse wet mag de NSA, onder voorwaarden, die data inzien.

Lees opgewekt verder op:
www.aivd.nl/organisatie/werk-aivd/veelgestelde-vragen/