laten we een wandeling maken door Amsterdam
het over marihuana hebben
de avond spreidt zachtjes de gesprekken uit
de avond omsnoert stevig de blikken
laten wij ons haasten om naar de jazz van de regen te luisteren
in het ‘Alto’ van nachtelijk Amsterdam
ouderwets met zijn tweeën bij de schoorsteen
zonder liefdesverklaring… dat voor
de noot regen
vloeide samen met de noot jazz
tot de compositie van nachtelijke extase
de noot regen
haalde de gril van de snaar er tot het uiterste uit
om de toonladder ‘wij’ te spelen
laatste versie van de visualisatie van het gedicht…klik beeld voor grotere weergave
Vanmorgen vond ik in mijn brievenbus het Tijdschrift voor Slavische Literatuur van oktober/november 2010, eenvoudig uitgeven, altijd met verfijnde inhoud en deze keer trof mij het werk van de in Amsterdam wonende Russische dichteres Ljoedmila Chodynskaja (Людмила Ходынская) met een inleiding van Denis Ioffe in een vertaling van Willem Weststeijn. De stad waar ik woon, gezien en gevoeld door onNederlandse ogen en andere zintuigen, heeft mij altijd aangetrokken, omdat ik vaak moeite heb deze stad nog met een blik zonder oordelend weten te kunnen zien. Als lezer van de ervaring van een ander, kan ik mij op deze wijze weer een eigen beeld van de stad Amsterdam maken. Tijdens het lezen kwam mij een recente – onbeduidende – foto die ik op een late avondwandeling maakte in gedachte, zo’n foto waarbij de sfeer van het moment je omarmt en tegelijk vervliegt als je dat met een camera probeert te vangen…
…en met een paar Google Image zoektochtjes en Photoshop-handelingen vloeiden enkele – wellicht al te letterlijke – beeldassociaties daar doorheen. Het eerste probeersel staat hieronder en kreeg direct al de zelf-dis-qualificatie ‘kitsch’ door de erotische suggesties van het gedicht middels het gezicht van een genietende dame en het teveel aan andere toegevoegde beeldelementen. Het bekende probleem van het dupliceren van wat in de tekst staat met beeld, alsook het onvermogen van beeld om de werking van poëzie te imiteren. Picturale bouwstenen laten zich niet volgens dezelfde principes als woorden stapelen: avondbeeld van de Amsterdamse grachten + silhouette van hand in hand wandelend stel + gesolariseerd beeld van een marihuanaplant + door ritmische muziek gestuurde lichtpatronen + vrouwengezicht tijdens het bedrijven van de liefde (eigenlijk een pornografisch beeldcliché). Dit alles bij elkaar leverde onderstaande soeppige prent op.
Hieronder de vereenvoudigde latere versie…. direct onder het gedicht staat steeds de laatste versie. Klik platen voor groeter beeld.
Bij al de mogelijkheden die de elektronische montage en collage te bieden heeft is het zo dat – gelijk aan muziek en poëzie – de suggestieve ruimte tussen de klanken, tussen de door woorden opgeroepen beelden – het doelbewust weggelatene – even belangrijk is als dat wat aan beeld ingebracht wordt. De selectie gevolgd door de deselectie. Theoretisch gesproken weet ik het al lang, het gaat meer om de opgeroepen persoonlijk gemaakte (idiosyncratische) associaties met een tekst dan om de verdubbeling van het geschrevene en gelezene, zoals bij de toelichtende tekening, de illustratie, de al te letterlijke ‘ licht werpende verduidelijking’. Daar waar ik mij een associatief beeld wenste ben ik geëindigd met een illustratief beeld. Het resultaat van mijn oefening om dat wat met een mooi woord ‘psychogeografische visualisering’ genoemd kan worden, toe te passen op een gedicht van Ljoedmila Chodynskaja blijft onbevredigend. In eerdere visualisatie-studies van teksten van anderen, gebruikte ik meestal niet een rechthoekig kader, maar een perspectivische bol, zoals in de studie van de ‘literaire pyschogeografie’ van Edo Tokyo. De vertekening van de (glazen) bol, geeft in zijn vorm al aan dat het om een ‘reflectie’ en niet om een ‘projectie’ gaat. Wellicht moet ik die methode ook voor dit gedicht proberen toe te passen. Jammer genoeg is mijn camera met een vissenoog lens kapot en zal ik het door middel van een meetkundige vervorming met gebruik van software moeten proberen. Dat is voor later. Eventuele resultaten zal ik toevoegen aan deze zelfde ‘posting’ op dit blog (via Comments RSS functie button – die enkel zichtbaar is als er één enkele post bekeken wordt – kunt u toevoegingen laten signaleren). Degene die zich geroepen voelt het zelf anders en/of beter te doen…. aarzel niet, files kunnen naar info@imaginarymuseum.org.
Hieronder documenteer ik de visualisatie-oefening, iets wat ik eigenlijk nooit doe, dit om de redeneringen tijdens het maken van beeld – die anders in het hoofd blijven – nu eens met woorden proberen weer te geven:
[Zondagavond 7 november: Toch nog het element uit het gedicht van de snaar erbij gestopt… heel letterlijk iemand die jazz gitaar speelt “haalde de gril van de snaar er tot het uiterste uit”. Elegante handen die de snaren beroeren en vrouwelijke rondingen, ook weer zulke onontkoombare beeldassociaties.
[Maandag 8 november tijdens een koffiepauze: Het hand in hand wandelen silhouet blijft een irritant ‘banaal’ element, ondanks de lichte transparantie met de achtergrond. Wat maakt iets ‘banaal’ is dan de vraag, die beantwoord moet worden. Het tussendoor onderzoek gaat verder tj.]
[Maandag 8 november in de vroege avond: het silhouet zag er ‘banaal’ uit door de houterigheid van de vereenvoudigde uitsnede. De linker figuur meer uit het beeld geplaatst waardoor het afwijkend perspectief van deze ingeplakte figuren minder zichtbaar is; iets transparanter gemaakt en wat in kleur verschoven ten opzichte van de doorschijnende achtergrond. De golflijn van de gitaar komt er nu mooi doorheen en verbindt de hand in han d wandelaars met het gitaarspel; dat effect wat versterkt door het contrast van de beeldlaag met het bespelen van de gitaar wat te verhogen.]
Voorbeeld van een psycho-geografische visualisatie van een passage uit NATSUME Soseki (1867-1916) zijn roman "Sanshiro" (het meertje op de campus van Tokyo University is later naar de schrijver genoemd) Klik plaat voor grotere versie....
the limping messenger 