Geachte heer Aboutaleb,
ik reageer op uw positieve reactie op het besluit van het Europese Parlement aangaande EU-breed stadiumverbod voor voetbalhooligans: “Aboutaleb juicht Europees stadionverbod toe.” (1)
Ik begrijp uw reactie, maar denk dat u onvoldoende heeft nagedacht over de ongewenste bijwerkingen op langere termijn op het gebied van burgerrechten, doordat hiermee een precedent geschapen wordt voor groepsgewijs uitsluiten van onrust veroorzakende groepen burgers (ook hooligans zijn burgers), daar waar ik denk dat onze rechtstaat gegrondvest is op individuele burgers en hun individuele verantwoordelijkheid.
Hoe kan een Rotterdams bestuurder een in Italië of Kroatië uitgevaardigd stadiumverbod handhaven? Buitenproportionele controle zal het gevolg zijn. Een stadiumverbod is een heel ander middel dan een bestraffing voor een geweldsdelict. Een veroordeling in een ander land automatisch tot een veroordeling voor het gehele EU gebied te verklaren en het uitvaardigingen van (omstreden) uitreisverboden zoals nu voorgesteld wordt door Groot Brittannië (2), heeft enkel oog voor de taak van orderhandhaving, maar niet voor de fundamentele rechten op bewegingsvrijheid van Europese burgers.
Als iemand geweld gebruikt dient deze gestraft te worden. Vrijheidsbeneming met gebruikmaking van de gevangenis is daartoe het middel. De straf zal afhankelijk zijn van de aard van het vergrijp, maar een straf eenmaal uitgezeten is daarmee dan ook afgehandeld. De trend die wij nu zien is tegengesteld, bovenop taak en gevangenisstraffen worden nu ook andere strafmaatregelen gestapeld, terwijl het grondprincipe toch zou moeten zijn dat je maar éénmaal voor een vergrijp gestraft kan worden. Levenslange stadiumverboden zoals die nu in door media opgezweepte overreacties opgelegd worden, zijn juridische wangedrochten. Gedwongen groepstherapie zou in uitzonderlijke gevallen meer op zijn plaats zijn dan opsluiting en daarover hoor ik maar weinig.
Het stadiumverbod is een heel ander ding dan een gevangenisstraf, het beperkt de bewegingsvrijheid van burgers op bepaalde momenten en plaatsen. Niet alleen is dat een inperking van grondrechten, ook de handhaving ervan is zeer problematisch. (3)
Ik vraag u nog eens goed na te denken voor zoiets toe te juichen. U, als orderhandhaver van de stad Rotterdam, zal de groots mogelijke moeite hebben om op basis van computerbestanden hele volksmassa’s bij een voetbal stadion te screenen.
Het kan toch niet zo zijn dat door het gedrag van een zeer beperkte groep hooligans het overgrote deel van de voetballiefhebbers aan de methodes van een politiestaat blootgesteld worden. Hoe denkt u dat het gaat? Politieagenten die op vermoeden van ‘hooliganisme’ met een draadloos apparaat en wellicht een iris-scan (zoals gebruikt wordt in Irak en Afghanistan door de US en NATO troepen) mensen aanhouden, om hun legitimatie verzoeken? (4) Een cordon om een stadion leggen, met checkpoints vol elektronische apparatuur en gekoppelde persoonsgegevens, zoals bij de overgangen tussen Israel en de Gazastrook?
Ook is er de al gememoreerde ‘precedentwerking’, waarbij een regeling en vooral een operationeel controlesysteem (centrale database, mobiele controle eenheden die gebruik maken van draagbare biometrische apparatuur voor vingerafdrukken, gelaats- en oogherkenning) zonder veel moeite op andere niet ordelijke sociale groepen toegepast kan gaan worden. De strijd tegen voetbal hooligans ontaard op deze wijze in het experimenteren op burgers met hoog technologische controle-systemen en heeft een grensverleggende werking voor wat maatschappelijk aanvaardbaar geacht wordt aan overheidscontrole. (5) Eenmaal ingevoerd is er nauwelijks een weg terug, zoals de wildgroei aan video-bewaking in de publieke ruimte laat zien. Technologie wordt in de plaats van gemeenschappelijke menselijke sociale controle gesteld.
Als u de gehele tekst van het sport-paket aan maatregelen van het Europese Parlement van 2 februari 2012 leest, dan ziet u dat de maatregel tegen ‘hooligans’ een oneigenlijke onderdeel van een overigens positief aantal maatregelen is (geen doping, geen uitsluiting van vrouwen, enzovoorts).
Het voorgestelde EU-wijde stadiumverbod is uiteindelijk een strafrechtelijke maatregel, die om een grotere zorgvuldigheid van het afwegen van voor- en nadelen vraagt, dan nu het geval is geweest, door dit onderwerp als één van een serie van vijf ‘sport-maatregel’ te presenteren. (1) Nu is het niet meer dan een aanbeveling van het EU parlement aan de regeringen (“Procedure: Non-legislative resolution; REF.20120201IPR36950”).
Het lijkt mij dat hooliganisme niet bestreden dient te worden in haar uitwassen, maar in haar ontstaan. Hooliganisme is iets dat in Groot Brittannië, heel anders is dan in Italië, zo ook Nederland, enzovoorts. Het behoeft een lokale aanpak en geen EU-wijde ‘ukaze’. Een lokale aanpak, die vragen bij heel de massasport industrie en cultuur (in die volgorde) dient te stellen, vragen over levensomstandigheden van de bevolking van een stad, opvoeding, onderwijs, werk.. en vertier. Een gemeentelijk beleid dat karakter en wenselijkheid van steeds maar weer grotere massa-evenmenten zou moeten onderzoeken en daarvoor andere vormen zou moeten proberen te vinden. Dat is meer een kwestie van creativiteit dan van repressie. Een sociaal-culturele taak, hoe ouderwets dat ook in dit tijdsgewricht mag klinken.
Het levensklimaat van een stad is iets wat vormgegeven kan worden door betrokkenheid van burgers en bestuur, verdergaand dan enkel de ‘vrije krachten van de markt’.
De oplossing van voetbalhooliganisme dient u – en al uw collega’s in andere EU landen – lokaal te vinden, ‘bottom up’. Al uw energie lijkt nu te gaan naar een ‘lik-op-stuk’ beleid, terwijl structurele initiatieven niet genomen worden.
Hoogachtend
Tjebbe van Tijen, Amsterdam 5 februari 2012
——
EPILOOG
Video = “Alles los met DJ Paul Elstak in de Legioenzaal na afloop van Feyenoord-Ajax”, 7 februari 2010, met de gescandeerde leuze “Rotterdam Hooligans” door een hossende jolige menigte van heel veel mannen tussen de 20 en 40 en zo te zien ook een paar vrouwen.
“Rotterdam hooligans” is hier een ‘geuzennaam’ en dat is niet verwonderlijk, saamhorigheid en uitstoting gaan altijd samen. Aan de orde is hoe saamhorigheid met voetbal als mobilisatiepunt vorm krijgt. Dat wat eens anders was, kan dus ook weer veranderen in de toekomst. Wie weet van de huidige jonge generatie wat het woord ‘nozem‘ of ‘bromnozem’ betekent, terwijl daarmee toch een halve eeuw terug een gelijk ervaren maatschappelijk probleem aangeduid werd, met Amsterdamse straatgevechten tussen ‘pleiners’ en ‘dijkers’? Zo zal het ook met het woord ‘hooligan’ voor volgende generaties gaan. Sociale bewegingen, sociale problematiek schuiven over het podium en verdwijnen uit het zicht. De overmaat aan electorale gelegenheidswetgeving is al wat er van overblijft, terwijl iedere staat echt al genoeg ‘stokken heeft om de hond mee te slaan‘.
In plaats van ‘wetgeving’ zou ‘vormgeving’ moeten komen. Vormgeving van het uitgaansleven en dan niet enkel voor de bovenste strata van onze samenleving met tennis- en golfbanen, musea en theaterzalen. Ik aarzel om voetbalhooliganisme zuiver als een een klasse-verschijnsel te definiëren, maar niemand kan toch de grote sociale samenhang van een groot deel van deelnemers eraan, ontkennen. Het zijn zeker niet de meest bevoordeelden in onze samenleving die hier hun vermaak vinden. Voetbalvandalisme (de aanvankelijke term, later geïnternationaliseerd tot ‘hooliganism’) is een jonge ‘tak van sport’. Een ontzettende hoeveelheid energie die – kort geleefd – groepsgewijs tot ontlading gebracht wordt. Ontladingen die zich van het voetbalveld – door toenemende controle daar – verplaatst hebben naar andere ontmoetings- en confrontatie-plaatsen, tot aan de rand van de snelweg. Voetbal vaak niet meer dan een aanleiding voor afleiding.
Zelf vormgegeven toernooien met extra mediabelangstelling als trofee. Kortstondige roem binnen de groep, waar ‘leiders’ en ‘volgers’ dynamisch uitwisselbare rollen zijn. ‘Meeloophooligan’ lijkt mij een ‘dubbel-op-term’. De poging om het klassieke model van misdaadbestrijding, het aanpakken van de ‘boevenbaas’ en daarmee de ‘knechten’, te projecteren op de Hollandse Hooligan gemeenschap en zelfs te verankeren in een Voetbalwet, is een wereldvreemde Haagse parlementaire gedachte. (6)
Voetbaldveldjes met een enkele tribune zijn heel bewust omgevormd tot arena’s met torende etages rondom. ‘Arena’ komt van het Latijnse woord ‘harena’ en dat betekent zand, een speciaal soort zand dat gebruikt werd om het bloed dat vloeide – bij gladiatoren en andere wrede spektakels – in de enorme publieke Romeinse theaters – op te slurpen. Het is die schaalvergroting en heel de commercie die daar aan mee geholpen heeft, die de grondvesten voor het hooliganisme gelegd heeft en die belang heeft om die constellatie in stand houden. Nu deze voetbalindustrie en de daarmee verweven bier-conglemeraten in toenemende mate onaangenaam geconfronteerd worden met de uitwassen van hun eigen schepping, is het onaanvaardbaar dat enkel de hooligan gemeenschap gecriminaliseerd wordt en het zakenleven buiten schot blijft. Deze omstandigheid draagt een geur van ‘klasse-justitie’ met zich mee.
Sport als spectaculair schouwspel heeft zijn grenzen bereikt. De verhouding passief consumeren en actief deelnemen is geheel en al zoek. Er is een hele hoop energie in hooliganisme waar iets anders mee gedaan kan worden dan nu gebeurd. Zo wij spreken van milieuvervuiling en na lang aarzelen proberen daar wat aan te doen, zo kan ook analoog gesproken worden van ‘sportvervuiling’ en is aan ons allen de taak om daar iets van te maken waar velen plezier aan beleven en hun energie op een prettige wijze in kwijt kunnen raken. ‘Verduurzaamheid’ zou een nieuwe ambtelijke term voor massa sport kunnen worden. Sport waar mensen elkaar weer weten te ‘verduren’.
—-
(1) European Parliament 2012/2/2: “Sport: EU tackles hooligans, corrupt agents and illegal betting.” Five issues in one resolution: Promote sport for girls; – Blacklist hooligans; – Make doping a criminal offence; – Regulate sport agents; -Combine learning and training.
“Blacklist hooligans – Parliament asks that supporters who are known to be violent or to engage in discriminatory behaviour be banned from all European stadiums. A European data base should enable national authorities to ensure that the ban applies to any international matches played on their territory. MEPs also call on Member States and sports governing bodies to commit to tackling homophobia and racism against athletes.”
(2) The Guardian 2010/06/17 Rupert Meyers: “Football banning orders are out of control Our draconian anti-hooliganism legislation unfairly infringes the free movement of football supporters”
(3) Relevante grondrechten
Universele Rechten van de Mens: “artikel 13 Een ieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven binnen de grenzen van elke Staat.”
EuropaNu.nl (voorlichtings site EU): “Binnen de Europese Unie mag u vrij reizen. Dit betekent dat u slechts een geldig paspoort of een geldige identiteitskaart nodig heeft om naar andere EU-landen i te kunnen reizen. Als burger van een EU-lidstaat bent u geen toerist of reiziger als alle andere, maar heeft u specifieke rechten en mogelijkheden. Zo mag u naar alle andere lidstaten reizen en daar tijdelijk wonen.”
(4) Reuters 2012/02/03: “Football fans in one German state may have to pass through “face scanners” at stadiums, according to interior ministry proposals designed to eradicate hooliganism.”
(5) The Football Forum 2009/1/13: “Police to target hooligans with fingerprint scanners.” Football Supporters’ Federation fears its use may cause problems for law-abiding fans. A spokesman said: “As far as we’re concerned, football fans should be policed on their behaviour, not their reputation.”
(6) Zie mijn notitie op The Limping Messenger 2012/1/27: “Hooligans sport for ephemeral fame”
the limping messenger 