the limping messenger

Een knullig gedichtje van mij met een tekening, ooit jaren later ten behoeve van een herinneringsboek voor mijn moeder geschreven. Terugblik op toen ik een jongetje was en als lid van de plaatselijke notabelen (mijn stiefvader was wethouder voor de VVD in de gemeente Heemstede) ieder jaar mee moest naar de dodenherdenking bij het monument in het park Groenendaal.

Een blijvende herinnering is een verstoring van de dodenherdenking in ons dorp in het jaar 1956. (*) Ik was toen twaalf jaar.  In de vroege avond van de 4e Mei speelde ik vlak bij de voornoemde herdenkingsplaats in het park Groenendaal met het zoontje van de burgermeester op straat. De straat was verder leeg, iedereen was al binnen of op weg naar de herdenking. Plots waren daar de luchtalarm sirenes die ook gebruikt werden om de ‘twee minuten stilte’ van de Dodenherdenking aan te kondigen. Dwars door de aangekondigde ceremoniële stilte kwam – heel uitzonderlijk voor die tijd – een toeristenbus met een Duits nummerbord door de laan aanzetten, klaarblijkelijk op weg naar Zandvoort. Wij ontstaken in woede en holden schreeuwend met gebalde vuisten achter de bus aan. “Hoe durfden ze die rotmoffen” zeiden wij later tegen elkaar, onze eigen dwaasheid niet beseffend van het in onze woede vergeten van de te in acht te nemen stilte.

In de jaren die volgden raakten wij langzamerhand gewend aan Duitse auto’s in het straatbeeld van Heemstede waardoor één van de twee doorvoerwegen naar de zeebadplaats Zandvoort liep. Als we naar het strand fietsten dan zag je ook steeds meer van die bordjes “Zimmer Frei” en alhoewel sommigen schande spraken van onderdak bieden aan Duitsers, waren er genoeg economische redenen in die tijd om het nog jonge nare verleden even opzij te zetten en gebruik te maken van het Duitse Wirtschaftswunder. Wel hoorden wij de verhalen over het hoge aantal NSBers dat Zandvoort ooit herbergde, wat een verklaring kan zijn van het gemak waarmee anti-Duitse-gezindheid, hier aan de kust van de Lage Landen sneller afnam dan elders in Nederland.
—
(*) De reconstructie -plaat van de dodenherdenkinsgverstoring van 4 mei 1957 aan de Groenendaalkade is gebaseerd op zorgvuldig vergaard beeldmateriaal rondom het jaar 1956. De achtergrond is een vijftiger jaren prentbriefkaart met “Groeten uit Heemstede” en een foto van de villas aan de Groenendaalkade. De Sirene komt van een Nederlands affiche uit de Tweede Wereldoorlog. Door de door de regeringen van die tijd  geconstrueerde constante dreiging vanuit het “communistische Oosten” was het geluid van die sirenes, die in mijn herinnering een stuk harder klonken als dat wat wij nu nog hebben, een maandelijkse herennering aan oorlogsdreiging. De Duitse autobus is een ‘Neoplan SH 30 Stromlinienbus’ in een model uit het midden van de vijftiger jaren. De rennende jongetjes komen uit een speeltuinfoto genomen in de vijftiger jaren.

Luchtalarm-affiche uit het jaar 1943 (Collectie NIOD: NIOD01_AF1176_U) met het voor die tijd typische sirene symbool.